Stress en de verschillende werkstijlen
Heb je het te druk? Of heb je het gevoel dat je niet aan alle verwachtingen kan voldoen? Loopt je hoofd over van alle lijstjes? Merk je dat je een korter lontje krijgt of misschien wat ongeduldiger in het verkeer? Allemaal symptomen dat je meer druk ervaart dan je eigenlijk aan kan. We hebben het allemaal wel eens te druk. We ervaren allemaal wel eens stress.
Maar waarom we stress hebben is voor iedereen anders. De een zegt ja op ieder voorstel, de ander vraagt nooit om hulp en de derde wil dat iedereen het naar de zin heeft. Waarom jij het druk hebt en stress ervaart hangt af van je werkstijl.
Werkstijlen is een concept uit de Transactionele Analyse, in het engels Drivers genoemd. Een werkstijl of driver is de manier waarop jij jezelf steeds weer in de wereld zet, in de hoop dat je je OK over jezelf gaat voelen. Werkstijlen ontwikkel je in je zeer jonge jaren. Want allemaal ervaren wij in die jonge jaren momenten dat wij ons afgewezen en niet gezien voelen (door onze ouders). In de meeste gevallen niet omdat wij nare ouders hebben. Maar omdat het leven nou eenmaal loopt zoals het loopt. Bijvoorbeeld wanneer wij onze armpjes uitreiken naar onze mama, terwijl zij net aan het koken is. Het antwoord is nee. Maar omdat wij met ons twee jaar oud daar niks van begrijpen, besluiten wij dat wij in dat moment niet OK zijn. En wij gaan op zoek naar strategieen om ons zo OK mogelijk te voelen. Deze strategieen ontwikkelen zich tot werkstijlen.
“Uiteindelijk zoeken we allemaal hetzelfde, onvoorwaardelijke acceptatie van wie wij ten diepste zijn.”
De vijf werkstijlen
Er zijn vijf werkstijlen te onderscheiden. Iedereen maakt gebruik van een mengeling van deze werkstijlen. Maar er is meestal wel eentje het duidelijkst de veroorzaker van jouw persoonlijke stress.
Wees Sterk
Mensen met een groot Wees Sterk zijn erg goed in ‘niet voelen’. Zij hebben een gematigd voorkomen, werken erg hard en kunnen heel veel tegelijk aan. Zij vliegen projecten planmatig aan, zijn daar goed op geconcetreerd en werken harder en meer dan de gemiddelde andere persoon. Als zij het druk krijgen, kiezen zij altijd voor: gewoon nog harder werken. Mensen met een groot Wees Sterk komen vaak erg ver met deze werkstijl. De omgeving vindt hem ook erg fijn, want er wordt enorm veel werk verzet en deze persoon zal niet gauw klagen. Het gaat heel lang goed.
Het grootste probleem van een grote Wees Sterk, is dat hoe drukker het wordt, hoe minder deze persoon contact met zichzelf en anderen maakt. Er wordt steeds minder gecommuniceerd en op een gegeven moment weet niemand meer wat deze persoon aan het doen is. Mensen met een groot Wees Sterk kunnen ook slecht om hulp vragen. Wanneer het uit de hand loopt, voelen zij zich eenzaam en alleen. Zij zij zo gewend de dingen vooral zelf te doen (want dan gebeuren ze tenminste goed), dat zij niet meer uit kunnen reiken om de dingen samen te doen en om hulp te vragen. En daarom hebben zij het zo druk.
Deze groep mensen valt niet zo gauw uit door overspannenheid en burn out. Vaak moet er een fysieke aanleiding zijn, zoals een hartinfarct of een breuk. Als daarna blijkt dat het herstel niet gaat zoals verwacht, kan het zijn dat er een ook een disbalans in de energiehuishouding zit.
Doe je best!
Mensen met een groot Doe je best, zijn over het algemeen erg enthousiast en overal voor te porren. Zij kunnen projecten snel van de grond trekken en vinden alles leuk. Zij hebben een zeer brede interesse en vinden het daarom moeilijk om zich op een ding toe te leggen. Zij vinden het moeilijk om zaken af te maken en hebben daarom veel halve projecten liggen. Deadlines werken goed bij deze groep. Zij kunnen het afmaken van projecten eindeloos uitstellen, en op het laatste moment 200% geven en toch iets goeds neerzetten.
Mensen met een groot Doe je best, zijn opgegroeid met de boodschap dat je vooral je best moet doen. Dit doen legio ouders. Als je maar je best doet, dan is alles goed. Het probleem is dat je als kind niet weet wanneer het goed genoeg is. Wat is dat dan, je best doen? Je wordt gestimuleerd om steeds meer inzet te tonen. Inzet (energie) als meetlat van je succes. Als ik overal maar 100% voor ga, dan ben ik OK.
Mensen met een groot Doe je best hebben het druk omdat ze overal ja op zeggen. Omdat zij een heel ongematigde manier van werken hebben, grote pieken en diepe dalen. Zij denken dat inzet de graadmeter is voor succes en geven dus steeds alles wat ze hebben. Zolang zij genoeg rusten en herstellen, gaat dit goed.
Het probleem ontstaat omdat zij in hun enthousiasme het contact met hun eigen kompas verliezen. Zij weten niet meer wat zij echt belangrijk vinden en hun aandacht is continu versnipperd. Hoe drukker het wordt, hoe meer ze toch nog ja ga gaan zeggen. Het is een vicieuze cirkel. Deze groep raakt overspannen op het moment dat ze deadlines niet meer gaan halen en het overzicht verliezen.
Doe een ander genoegen
Mensen met een groot Doe een ander genoegen, zijn vooral bezig met de wensen behoeften van anderen. Net als alle werkstijlen gaat dit gepaard met een groot talent. Zij zijn namelijk heel goed afgestemd op anderen en hebben het haarfijn in de gaten als er dingen in de onderlaag spelen. Met een groot Doe ander genoegen heb je vaak eerder door wat de ander nodig heeft dan de ander zelf. Deze mensen zijn erg goede teamplayers. Samenwerken past ze goed. Zij zorgen voor een goede sfeer en zijn altijd bereid iets voor je te doen of van je over te nemen.
Mensen met een groot Doe een ander genoegen hebben het druk omdat zij geen nee kunnen zeggen. Zij durven een ander niet teleur te stellen. En dus is het antwoord altijd ja. Dit maakt deze mensen soms onbetrouwbaar. Ze zeggen namelijk altijd ja, maar kunnen niet altijd leveren. En dit is voor hen het ergste, niet kunnen voldoen aan de verwachtingen.
Het is logisch dat deze mensen het vaak te druk hebben. Maar er is hier nog een grote bron van stress. Deze mensen hebben heel veel behoefte aan bevestiging. Ze willen dus wel heel graag dank je wel horen. De oorzaak van overspannenheid en burn out bij deze groep is het moment dat er ‘stank voor dank’ komt. Zij hebben zich jaren voor de ander ingezet en nu laat die persoon (of het bedrijf) hen zitten door ontslag of beloftes die niet worden nagekomen.
Wees perfect
Mensen met een groot Wees Perfect hebben de lat heel hoog liggen, voor zichzelf en voor de ander. Zij kunnen heel goed plannen en organiseren. En hebben oog voor detail. Hun werk ziet er altijd erg goed uit. Als je dit leest en denkt: “Nee, dit ben ik niet, want ik ben niet perfect genoeg om een perfectionist te zijn!” denk dan nog eens na. Want dit is gelijk het probleem bij deze groep mensen; het is nooit goed genoeg. Sommige Wees perfecters blijven hangen op concept niveau, en beginnen niet eens aan klussen omdat het ontwerp nooit goed genoeg is. Anderen hebben moeite met stoppen en afmaken, omdat het nooit goed genoeg is.
Wees perfecters hebben het druk, omdat ze niet kunnen stoppen. Niks is ooit goed genoeg. Daarnaast ervaren zij ook enorm veel druk om dat de lat altijd extreem hoog ligt. Een andere grote bron van stress is dat deze groep heel slecht tegen kritiek kan. Zij zijn echt kwetsbaar en kunnen dagen of weken van slag zijn als zij een fout maken.
Deze continue hoge druk zorgt voor een langzaam proces naar overspannenheid of burn out. Het gaat mis wanneer zij, door de grote druk wellicht, een grote fout maken. Dan kan het elastiekje knappen en blijkt dat de energiehuishouding al lange tijd uit balans was.
Schiet op
Deze werkstijl gaat meestal gepaard met de werkstijl Doe je best. Als jij je hele jeugd gehoord hebt, dat je op moet schieten, dan zal je altijd een bepaalde gejaagdheid in je voelen. Alles moet snel. Je denkt snel, je beweegt snel, je praat snel. Waarschijnlijk verveel je je in groepen snel en haak je makkelijk af als de dingen te lang duren.
Deze mensen kunnen snel werken en hebben een hoog tempo. In veel orgnasaties wordt dit erg gewaardeerd. Het nadeel is dat er hierdoor slordigheden ontstaan. Deze mensen hebben het druk, omdat iedereen ze graag inzet bij projecten.
Deze mensen raken uit balans omdat zij leven op de kick van snelheid. Deze kick voelt als energie en daarom gaan ze alleen maar harder. Maar die kick is eigenlijk adrenaline, het stresshormoon. En teveel hiervan maakt dat ons stresshuishouding uit balans kan raken en we eigenlijk altijd een licht gestressed zijn, ook als is daar geen reden toe. Als dit te lang duurt, spreken we van langdurige stress. Bij langdruige stress krijgen we verschillende soorten klachten.