Stress is een natuurlijke reactie van ons lichaam en ons zijn op veranderende omstandigheden. Alles waardoor wij ons aan moeten passen, geeft in meerdere of mindere mate stress. Hoeveel stress wij ervaren ligt aan de intensiteit van de verandering en aan de persoon die wij zijn. De ene persoon is beter bestand tegen stress dan de ander (onderaan deze blog kom ik hier op terug.)
Wat ook mee speelt is of iemand zich heeft kunnen voorbereiden op een verandering. Denk bij veranderende omstandigheden aan kleine dagelijkse dingen, zoals de vaatwasser die opeens stuk gaat. Of grotere zaken, zoals een scheiding of een overlijden. Als deze dingen niet als een verrassing komen, zijn zijn veel beter te verdragen.
Een pandemie bezorgt ons stress omdat er een angst is voor iets ongrijpbaars. Ook moeten wij allerlei dingen opeens anders doen dan hoe wij ze gewend zijn. Er wordt nogal wat verwacht van onze wend- en weerbaarheid.
Stress maakt in eerste instantie dat wij adequaat kunnen reageren op veranderende omstandigheden. De verhoogde adrenaline maakt dat wij sneller kunnen schakelen en dat wij de juiste actie kunnen doen. Als er direct gevaar dreigt is het heel goed dat wij extra alert zijn door de stress. Stress is dus zeer nuttig! Het gaat pas mis als de stress te lang duurt.
“The more you expect things to be a certain way, the more disappointed you’ll be. Accept life as it is. You’ll be free.”
Langdurige stress
In de meeste gevallen verdwijnen de fysieke aspecten van stress op het moment dat wij de veranderende omstandigheden weer de baas zijn. De adrenaline daalt, waarmee ook onze bloeddruk en we kunnen ons weer ontspannen en daarmee herstellen. Op die manier zijn wij weer klaar om de volgende intense ervaring aan te kunnen.
Wanneer wij langer dan drie maanden onder te hoge stress functioneren, laat dit permanente sporen achter in ons brein. Neuropaden in onze hersenen die tijdelijk heel nuttig waren, worden permanent aangelegd en gaan ons in de weg zitten. Ons zenuwstelsel blijft continu op alert staan. Waar die alertheid goed is bij dreigend gevaar, wordt die alertheid heel vermoeiend als het er altijd is. Mensen met langdurige stress krijgen hierdoor verschillende soorten klachten.
Symptomen langdurige stress
De symptomen bij langdurige stress zijn zeer divers. Denk aan: slapeloosheid, concentratieproblemen, hoofdpijnen, lusteloosheid, kort lontje hebben, depressieklachten, en nog veel meer. Wanneer er geen medische oorzaken te vinden zijn voor dit soort klachten, kan het goed zijn dat chronische stress een oorzaak is. Wanneer wij niet herstellen van stress, dan blijven de stresshormoonspiegels in ons lijf continu verhoogd. Korte termijn zorgt dit voor klachten zoals hierboven genoemd. Langere termijn heeft het ook impact op het hele immuunsysteem. Tijdens stress reageert het afweersysteem niet goed op cortisol, waardoor het lichaam ontstekingen produceert die ziektes veroorzaken. Omdat ontstekingen een rol spelen bij veel aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, astma en autoimmuunziektes, kan stress daar ook invloed op hebben.
Stress & het zenuwstelsel
Ons zenuwstelsel bestaat uit onze hersenen en alle zenuwen in ons hele lichaam. Ons stresssysteem wordt aangestuurd door ons zenuwstelsel. Ons zenuwstelsel stuurt alles in ons lichaam aan. We onderscheiden het willekeurig en het onwillekeurig zenuwstelsel. Wanneer wij onze tandenpoetsen dan is die het willekeurige zenuwstelsel die het mogelijk maakt dat wij alle noodzakelijk handelingen verrichten. Stress wordt aangestuurd vanuit het onwillekeurige, ook wel autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit een activerend en een ontspannend deel. Ookwel het sympatisch en het parasympathisch zenuwstelsel genoemd. Als er een dreigende situatie is, dan zal ons sympatisch zenuwstelsel ons klaar maken voor gevaar via ons fight or flight systeem. We maken adrenaline aan, ons hartslag gaat omhoog, onze spieren staan gespannen, we ademen sneller, we zijn klaar voor het gevaar. We kunnen of heel hard wegrennen of heel hard terugvechten. Wanneer het gevaar geweken is neemt ons parasympatisch zenuwstelsel het over en zorgt voor de nodige ontspanning, zodat wij kunnen herstellen. Wanneer stress te lang duurt, dan ontstaat er een disbalans tussen het sympatisch en het parasympatisch zenuwstelsel. We kunnen niet meer ontspannen en blijven alert en gestresst.
Stress & Trauma
Traumatische ervaringen in het verleden laten sporen achter in ons zenuwstelsel. Een traumatische ervaring kan een eenmalige heftige ervaring zijn, maar kan ook opgebouwd zijn uit een heleboel kleine gebeurtenissen in je jeugd. Denk hierbij aan een ouder die veel ziek was en er daardoor niet voor jou kon zijn. Of ouders die, toen jij een baby was, zelf veel spanning hebben ervaren en jou daardoor met gestresste handen hebben vast gehouden. Of als je in je jeugd vaak gepest bent. Dit zijn allemaal ervaringen die diepe sporen in ons zenuwstelsel achter laten. Wanneer ons fight en flight systeem in onze jeugd met grote regelmaat geactiveerd is, dan kan het zijn dat wij een gevoelig zenuwstelsel krijgen. Een zenuwstelsel dat hyperalert wordt. Een zeer alert zenuwstelsel is gevoelig voor triggers van buitenaf. Dan kan je hier en nu minder goed tegen stress. Het is wel mogelijk hier iets aan te doen. Door een correcte benadering kan je werken aan je eigen weerbaarheid.